بررسی حجم چوب باقیمانده در بخش کنده درختان نسبت به توپوگرافی، قطر و کیفیت تنه

چکیده سابقه و هدف: بهره برداری یکی از فعالیت های مدیریتی در جنگل است که شامل قطع درختان نشانه گذاری شده، انداختن، سرشاخه زنی، بینه بری، تاج-بری و در نهایت چوبکشی و انتقال بینه ها به محل دپو چوب آلات می باشد. از این رو در صورت طراحی و اجرای ضعیف این پروسه، هزینه ها افزایش یافته و صدمات زیست محیطی و نیز صدمات اقتصادی و اجتماعی زیادی همچون افت زیاد چوب، استفاده محدود از منابع موجود و صدمه به نیروی کار را بدنبال خواهد داشت. مطالعه حاضر با هدف بررسی عوامل موثر بر حجم کنده از جمله: شیب زمین، جهت دامنه، ارتفاع از سطح دریا و قطر سطح کنده در تعیین حداقل حجم چوب باقیمانده از کنده درختان انجام گردید، تا با استحصال قطورترین و کاربردی ترین بخش چوب در بخش کنده درختان هم باعث افزایش میزان استحصال و بهره وری از درختان شده و هم فشار وارده و برداشت بیشتر از عرصه های جنگلی کاهش یابد. مواد و روش ها: این پژوهش در 5 پارسل از سری های 1، 2 و 3 طرح جنگلداری ناو از رویشگاه های اصلی گونه راش در جنوب غربی دریای خزر در شهرستان تالش، بخش اسالم استان گیلان انجام شد. تعداد 160 اصله درخت راش به روش تصادفی در طبقات قطری 10 تا 115 سانتیمتر که مورد نشانه گذاری قرار گرفته و توسط کارگران بخش جنگل شرکت اسالم قطع شده بودند، انتخاب شدند. در راستای هدف تحقیق برخی از مشخصات کمی این درختان از جمله: ارتفاع کنده، قطر سطح کنده، قطر برابر سینه و ارتفاع درختان مقطوعه اندازه گیری و در فرم-های مربوطه ثبت شد. به منظور بررسی وجود اختلاف بین میزان چوب حاصل از کنده درختان (نسبت به حجم کامل درخت) در طبقات مختلف ارتفاع از سطح دریا، شیب زمین، جهت شیب و کیفیت تنه درختان از آنالیز واریانس یک طرفه و مقایسه میانگین های دانکن استفاده شد تعیین همبستگی بین شیب و جهت عرصه مورد مطالعه در طبقات مختلف ارتفاعی با حجم کنده باقی مانده نیز با استفاده از همبستگی پیرسون انجام شد. یافته ها: با توجه به نتایج حاصل از تجزیه واریانس یک طرفه، کیفیت تنه، قطر سطح کنده و عامل ارتفاع از سطح دریا ارتباط معنی دار مثبت با میزان حجم کنده و حجم تنه درختان راش نشان دادند به طوری که بیشترین مقدار حجم تنه و حجم کنده در ارتفاع 1440-1650 متر از سطح دریا، در درختانی با کیفیت تنه چنگالی، دو شاخه چنگالی و سیلندریک که دارای قطر بیشتر از 90 سانتیمتر بودند مشاهده شد. بر طبق نتایج 63/95 درصد درختان در ارتفاعی کمتر از نصف قطر سطح کنده، قطع شده اند. نتایج همبستگی پیرسون، همبستگی معنی داری را بین حجم تنه و حجم کنده با قطر سطح کنده و کیفیت تنه نشان داد به طوریکه با افزایش قطر سطح کنده، حجم کنده باقی مانده نیز افزایش یافته است. نتیجه گیری: قسمت های نزدیک به محل کنده در درختان، از قسمت های باارزش درخت محسوب می شوند که در صورت باقی ماندن به صورت ارتفاع بلند، چوب زیادی را از چرخه تولید خارج می کنند از این رو ارتفاع کم کنده، نقش بسزایی در افزایش حجم چوب خروجی و افزایش درآمد ناشی از آن دارد. در این پژوهش علی رغم قطور بودن درختان، قطع در ارتفاعی کمتر از نصف قطر کنده صورت گرفت و کنده های باقی-مانده ارتفاع و حجم کمی داشتند که سبب ایجاد کمترین افت چوب صنعتی در هنگام قطع و بهره برداری شد.